Het is nog niet echt eerder gebeurd, maar Johan Cruijff begint kwaad bloed te zetten. Een kleine zestig jaar lang heeft Cruijff vele voor- en tegenstanders gekend. Je hield van JC, of men had een hekel aan hem. De groepen waren redelijk stabiel verdeeld, waarbij er door de jaren heen nog wel wat verschuivingen over en weer hebben plaatsgevonden (ook ikzelf begon Johan pas op latere leeftijd op waarde te schatten), maar het gros bleef Johan trouw. Daar begint sinds het WK 2006 een danige kentering in te komen. Men spreekt tegenwoordig zelfs openlijk zijn afkeuring uit over de Goeroe uit Betondorp. En dat is op zichzelf al opmerkelijk, want het journaille heeft tot voor kort geen risico genomen om buiten het pulletje van Cruijff te vallen. Dan maar even op de vlakte blijven, denkt men, want het is makkelijker om mèt Johan in de voetballerij te overleven, dan wanneer je als journalist persona non grata bent op de Cruijff-lijst. Maar de journalistieke integriteit begint in het gedrang te komen. De ogen afwenden en de hersenen op pause zetten wanneer Zijne Verlichting schijnbare tekenen van zwamneuzerij begint te vertonen, dat knaagt aan het gevoel voor professionaliteit. Niemand heeft zo goed kunnen voetballen als Johan Cruijff, niemand zal ook claimen méér verstand van het spelletje te hebben. Maar dat wil nog niet zeggen dat álles maar voor zoete koek geslikt moet worden, omdat Johan het zegt.
Toch wil ik voor Cruijff nog wel een lans breken aangaande de commotie die zijn laatste publieke opmerking heeft veroorzaakt dat Van Nistelrooy een zwakke voetballer is.
Speltechnisch gezien qua balbehandeling heeft Johan op dat vlak een legitiem punt. Van Gol is geen meester van de dribbel, geen virtuoos binnen een oppervlakte van een gespreide zakdoek.
Punt.
Discussie gesloten.
Het vervelende voor de toehoorder is het feit dat Cruijff twee statements in één zin stopt. Van Nistelrooy is een hele goede doelpuntenmaker, komma, maar een zwakke voetballer. Vervolgens vergelijkt hij Ruud met de meest productieve doelpuntenmachine uit de Duitse historie, de man die ons Oranje in 1974 (met Cruijff!) persoonlijk de das omdeed met een doelpunt: Gerd Müller. Volgens www.Wikipedia.nl scoorde Der Bomber 401 doelpunten in 477 duels voor Bayern München. En inderdaad, Gerd Müller kon de bal waarschijnlijk nog geen tien keer hooghouden, mocht niet meedoen met voetvolley en vele van zijn doelpunten waren spuuglelijk.
Klopt allemaal.
Cruijff suggereert met zijn tweeledige opmerking een samenhang tussen doelpunten maken en techniek.
En die is er ook.
Wederom geen punt van discussie.
Waar Johan echter op zinspeelt (of gedwongen wordt door het bruggetje (met ongelijke leggers) dat door Jack van Gelder wordt gemaakt naar het functioneren in Oranje) is dat Oranje met Van Nistelrooy niet beter zal gaan voetballen. En als het voetballend niet klopt, dan win je uiteindelijk ook niets.
Zoiets.

Er zitten meerdere discussies in dat ene gelaagde zinnetje goede doelpuntenmaker, zwakke voetballer en dat is Cruijffiaans ten top. Academisch gezien wordt de suggestie gewekt dat het een conditio sine qua non is (een vereiste voorwaarde voor een zege(reeks)) en dat er dus zonder een technisch en tactisch superieure spits geen bekers te winnen zijn. Het vervelende van het verhaal is dat Van Gelder als vragensteller niet sec Johan ontleedt op de twee afzonderlijke genoemde aspecten: 1) doelpuntenmaker en 2) zwakke voetballer. De sprong naar Oranje en de spitspositie is te ver en daarmee hult Van Gelder de discussie in nevelen. Dat Cruijff vervolgens dóórgaat op het al dan niet afstemmen van het spel op Van Nistelrooy levert vervolgens het stof dat de irritatie oplevert. Volgens Cruijff moet je het spel niet afstemmen op de spits (althans op Van Nistelrooy als spits), want als hij niet scoort heb je een probleem. Dit klopt, alleen zou de volgende vraag moeten zijn: waarop moet het spel dan wel worden gebaseerd? De rechtsback? De opkomende middenvelder? De cornervlag? De man die zijn wors door het goas mot steken?
Er wordt niet dóórgevraagd en dat maakt een kort stukje JC voor de meesten zo irritant. Er blijven vragen in de lucht hangen of men biedt Johan de mogelijkheid om de diepere analyse te omzeilen. Dat is niet de schuld van Cruijff, al doet hij ook niet al teveel moeite om zijn uitspraken nader te onderbouwen. Hij prikkelt met zijn voetbalwijsheid, maar wordt vervolgens afgeschoten omdat de goegemeente te lui is om zelf verder te denken of te vragen. Diezelfde goegemeente neemt een cryptische tegelwijsheid uit de dagelijkse horoscoop voor levensvisie aan (achter de wolken schijnt de zon, vul zelf je dag maar in), maar klaagt de Telegraaf niet aan voor het verkopen van onnozelheid.
Waarom Cruijff dan wel? Waarom spijkert men hem na zijn laatste televisieoptreden aan het kruis van seniliteit?

Cruijff moet in een tehuis zei een goede vriend van mij. Het doet mij zeer om dat te horen, het doet hem zeer om dat te zeggen. Maar de oorzaak van dit soort misverstanden is de zucht naar snelle soundbytes. Cruijff mag vijftig jaar voetbalervaring in dertig seconden prakken en antwoord geven op drie verschillende onderwerpen. Of hij snijdt er zelf nog drie aan. Voordat Johan bij punt 1a) is moeten we alweer naar de reclame. Dat is een schande. Geef Cruijff eenmaal per maand een uur zendtijd, waarin hij door een goede gesprekspartner wordt ondervraagd over een of meerdere onderwerpen. Dan kunnen de schijnbewegingen van de werkelijke bedoelingen worden onderscheiden. En dan kun je zelf een goed waardeoordeel vellen over zijn inzichten.
Cruijff is er voor het goede gesprek bij een bel cognac of een krat bier. Niet voor de snelle kopstoot.
Want dan krijg je die ook.
En dan duizelt het.
En wiens schuld is dat?